به گزارش گلستان ما به نقل از راه دانا؛ طرح تحول نظام سلامت طرحی برای بهبود سیستم‌های سلامت ایران است که از ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۳ در دولت یازدهم در بیمارستان‌های وزارت بهداشت آغاز به کار کرد.

این طرح تحولی در نظام سلامت با سه رویکرد حفاظت مالی از مردم، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و همچنین ارتقای کیفیت خدمات اجرا شد؛ متاسفانه با گذشت چند سال از اجرای این طرح، شاهد بودیم که بار مالی زیادی از سوی مجریان به دولت تحمیل شد و در این میان پزشکان و متخصصان تنها کسانی بودند که از این طرح سود بردند.

آیا پرداختی مردم در نظام سلامت کاهش یافت؟

قرار بود هر اقدامی که در حوزه بهداشت و درمان انجام می گیرد بر اساس این طرح و منطبق با این الگوها و اهداف بوده و با آنها سنجیده شود؛ ملموس ترین دستاورد برای مردم از اجرای این طرح «کاهش پرداختی مردم در نظام سلامت»؛ این موضوع یکی از مطالبی بود که رهبر انقلاب هم بارها آن را پیگیری کرده بود اما در عمل اتفاقاتی افتاد که طرح از این هدف منحرف شد.

پرداختی از جیب مردم یا همان (OOP) نسبتی مبلغی که مردم باید به طور مستقیم بابت خدمات بهداشتی که استفاده می کنند به کل هزینه ها است.

آمارهایی که خود وزارت بهداشت اعلام می کند این است که پرداختی ها در سال 95 به نسبت سال 92 کاهش حدودا ده درصدی داشته است هرچند باید اعلام کرد که پرداخت از جیب شاخصی نسبی است و به تنهایی نمی تواند معیار سنجش پرداختی مردم باشد.

سهم هزینه های سلامت در سبد هزینه های خانوار نیز پس از طرح تحول سلامت و به رغم تمامی افزایش بودجه ها طبق آمارهای مرکز آمار رشد داشته است.

باید مسئولان و مجریان طرح تحول سلامت پاسخگو باشند که بودجه این طرح چگونه صرف شده است که پرداختی بیماران با گذشت 4 سال از اجرای این طرح تا 60 درصد نیز افزایش پیدا کرده است.

آیا هزینه‌های مردم در طرح تحول کاهش یافت؟

قرار بود با اجرای طرح تحول، شاخص پرداخت از جیب مردم که قبلا رقمی بین 56  تا 65 درصد بود کاهش پیدا کند؛ این یکی از اهداف اصلی طرح بوده و بر اساس همین مساله تا کنون وزیر بهداشت و این وزارتخانه توانسته بود رقم های کلانی را به اسم این طرح از دولت دریافت کند؛ رقم هایی که با انتشار آمار رسمی فعلی مرکز آمار نشان داد این هدف طرح تحول نیز محقق نشده است.

اما نکته مهم تر این است که این آمار ها با آمار مرکز آمار ایران تطابق ندارد به شکلی که در آمار مرکز آمار ایران هزینه های کل خانوار در هر سال حدود 20 میلیون تومان بوده که مبلغ 1 میلیون و 800 هزار تومان هان هزینه درمانی بوده است.

این آمار نشان می دهد که در سال جاری که رقم هزینه های هر خانواده به 32 میلیون تومان در سال رسیده، هزینه های درمانی هر خانواده هم به 3 میلیون و 400 هزار تومان رسیده است؛ به این ترتیب اگر هزینه های هر خانواده  حدود 20 درصد افزایش یافته، هزینه های درمانی بالغ بر 60 درصد افزایش داشته است.

بر اساس نمودار بالا اگرچه هدف اصلی طرح، کاهش هزینه های مردم در بخش سلامت بود و وزارت بهداشت مدعی کاهش درصد پرداخت از جیب مردم است؛ اما به دلیل افزایش بی سابقه قیمت خدمات، پرداختی مطلق مردم پس از اجرای طرح تحول بیش از پیش افزایش پیدا کرد.

در حالی که مردم پیش از طرح تحول (سال 92) حدود 46 درصد از رقم 65 هزار میلیارد تومان معادل حدودا 30 هزار میلیارد تومان از جیب پرداخت می کرده اند، با افزایش حجم بازار سلامت در سال 95 به حدود 121 هزار میلیارد تومان و احتساب پرداخت 35 درصدی از جیب مردم، این رقم به 42 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

سهم سلامت از سبد هزینه‌های خانوار چقدر شد؟

سهم هزینه های سلامت در سبد هزینه های خانوار نیز پس از طرح تحول سلامت و به رغم تمامی افزایش بودجه ها طبق آمارهای مرکز آمار رشد داشته است. سهم بهداشت و درمان از سبد هزینه های خانوار با اجرای طرح تحول سلامت نه تنها کاهش نیافته، بلکه این شاخص از 8.4 به 9.7 درصد در روستاها و از9.2 درصد به 10.5 درصد در شهرها رسیده است.

این آمار به وضوح نشان می‌دهد اگرچه هزینه مردم در بعضی از بخش ها کاهش یافت؛ اما در مجموع با اجرای طرح تحول سلامت فشارهزینه های سلامت بر دوش مردم بیشتر شده است.

افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی

یکی از اهداف طرح تحول سلامت، تامین عدالت و افزایش در دسترسی به خدمات بهداشت و درمان بود که در راستای این هدف قرار بود همه بیماران از خدمات بهداشتی و درمانی بهره مند شوند؛ اما آنچه که در سالهای گذشته دیده شد این بود که این هدف هم محقق نشد.

در این سال ها مراکز درمانی خصوصی بسیار افزایش داشته که همین مساله دسترسی خدمات دولتی را برای بیماران سخت می کرد از طرف دیگر بارها شاهد بودیم که به خاطر نداشتن پول و هزینه درمان مشکلات زیادی برای بیماران پیش آمد تا جایی که در یک مورد حتی بخیه صورت کودکی به خاطر عدم توانایی والدین در پرداخت هزینه ها کشیده شد.

طرح تحول سلامت در این سال ها چقدر هزینه داشته است؟

ایرج حریرچی، سخنگوی وزرات بهداشت اخیراً در مصاحبه ای بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی طرح تحول سلامت را تلقی اشتباه رسانه ها خوانده و گفته بود که هزینه ای که طرح تحول در سال های گذشته بر روی دست نظام گذاشت با توجه به دستاوردهایی که هیچگاه حاصل نشد، ما سال های گذشته حدود ۳ هزار میلیارد یا ۳ هزار و چند صد میلیارد تومان برای طرح تحول سلامت دریافت کردیم.

این در حالی است که بررسی لایحه بودجه سال 98 که از سوی سازمان برنامه و بودجه ارائه شد نشان می دهد که استمرار طرح تحول سلامت با اعتبار ۳۵ هزار میلیارد تومان از جمله تصمیمات لایحه بودجه ۹۸ است.

بررسی آمار  سال های 81 تا 95 نشان می دهد که از سال 92 به بعد شیب بودجه سلامت یکباره زیاد شده است تا جایی که از 66 هزار میلیارد تومان به 121 هزار میلیارد تومان رسیده و همین مساله باعث کسری های بودجه شدید در سال های اخیر شده است.

منابع طرح تحول از کجا تأمین می شود؟

بی توجهی به قوانین بالادستی و تجربیات موفق جهانی در حوزه اصلاحات سلامت ورویکرد اشتباه مجریان مبتنی بر «حل مسئله صرفا با تزریق منابع مالی»در کنار نگاه نازل به اصلاحات ساختاری و کنترل هزینه‌ها باعث شد تا توفیقات این طرح موقتی باشد و در دراز مدت، مسائلی به مراتب پیچیده تر، از جمله ورشکستگی بیمه های درمان، ناتوانی دولت در تامین بودجه سلامت، و درنهایت، افزایش هزینه های درمانی مردم به‌وجود آید.

روی کاغذ بودجه، تنها سه ردیف هدفمندی، ارزش افزوده و ارزش افزوده بخش سلامت منابع درآمدی طرح تحول سلامت را تشکیل می‌دهند. این منابع مجموعا بالغ بر ۱۱ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است. اما در عمل طرح تحول با گران‌کردن تعرفه‌های بخش سلامت، هزینه‌های حوزه سلامت را افزایش داد بطوری که اکنون بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان از بودجه نظام سلامت مستقیما صرف طرح تحول می‌شود.

طرح تحول سلامت نه تنها بودجه دولت را تکان داده بلکه هزینه‌های بیمه‌ای کشور را هم چند برابر کرده است. پس از اجرای طرح تحول هزینه‌های بیمه تامین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت افزایش سرسام‌آوری یافت و سبب تشدید بحران سازمان تامین اجتماعی و ورشکستگی بیمه سلامت شد.

بودجه عمومی وزارت بهداشت در سال اول طرح تحول سلامت 2 برابر شده و درآمد اختصاصی وزارت بهداشت پس از گام سوم طرح تحول سلامت در طی یک سال 12 هزار میلیارد افزایش داشته است و طی دو سال 4 برابر شده است. با اجرای طرح تحول، اعتبارات کلی نظام سلامت افزایش چشمگیری داشت به طوریکه اعتبارت آن از 18هزار میلیارد در سال 92، به 58هزار میلیارد در سال 96 رسیده است و این رشد بیش از 220 درصدی اعتبارات بی سابقه بوده است. ولی این افزایش اعتبارات نتوانسته خروجی های مطلوب و پایدار را برای نظام سلامت کشور عرضه کند.

برداشت از صندوق توسعه ملی برای پیشبرد طرح تحول سلامت

مدتی قبل به دلیل پایان یافتن تمام منابع در اختیار وزارت بهداشت و برای پر نشدن چاله بدهی‌ها که خود نقش اساسی در آن داشت، از دولت خواست اوراق خزانه برای این وزارتخانه منتشر شود؛ سپس پیشنهادی به شورای سران قوا برده شد تا ۵۰۰ میلیون یورو (بیش از ۶،۰۰۰ میلیارد تومان) از حساب صندوق توسعه ملی برداشت شود؛ این پیشنهاد خدمت رهبر انقلاب ارسال شد و ایشان با دو شرط با این  پیشنهاد موافقت کردند؛ اول اینکه برداشت به صورت قرضی باشد و دوم سازمان برنامه موافقت خود را اعلام کند.

اما سازمان نظظر دیگری داشت؛ مسئولان سازمان برنامه افزایش بیشتر بودجه طرح تحول سلامت را منطقی نیز نمی‌دانند؛ بر اساس اعلام سازمان برنامه بودجه بودجه طرح تحول سلامت ۳۶،۰۰۰ میلیارد تومان و بودجه کل بخش سلامت کشور بیش از ٧۰،۰۰۰ میلیارد تومان است

منابع طرح تحول کجا هزینه شد؟/ افزایش 300 درصدی حقوق پزشکان!

اجرای گام سوم طرح تحول سلامت تاثیر زیادی بر افزایش هزینه‌های بخش سلامت داشت. در سال های اخیر شاهد هستیم که دریافتی پزشکان متخصص و فوق‌تخصص تا سه برابر افزایش داشته و در کنار آن هزینه‌های دارویی هم ۸۴ درصد افزایش پیدا کرد؛ به طوری کلی میانگین کل هزینه‌ها در سال های اخیر تا سه برابر افزایش داشته یعنی بیش از 300 درصد افزایش حقوق و مزایای پزشکان!

نکته دیگر این بود که هزینه تمام شده خدمات درمانی به خصوص در بخش بستری افزایش نجومی پیدا کرد به شکلی که در حال حاضر میانگین هزینه بستری در سال جاری نسبت به سال ۹۴ حدود ۲ و نیم برابر افزایش پیدا کرده است.

بودجه طرح تحول تبدیل به حقوق های نجومی برای پزشکان شد

اگرچه گفته می شود بخش مهمی از افزایش بودجه نظام سلامت صرف هزینه‌های پرداختی بابت کارانه (دستمزد) می‌شود که عمده آن نیز سهم پزشکان متخصص است. اما همه موارد مصرف طرح تحول به این مساله ختم نمی شود.

فیش ها و حقوق های نجومی که در چند سال گذشته منتشر شد سندی بر افزایش چشمگیر حقوق پزشکان و متخصصان بود؛ تا جایی که مدیران نجومی‌بگیر در وزارتخانه بیشتر از سایر دستگاه‌ها هستند. گزارش دیوان محاسبات پس از افشای فیش‌های نجومی در بین دستگاه‌های مختلف نیز به صراحت اعلام کرد که بیشترین پرداخت‌های مازاد در وزارتخانه‌های نفت و بهداشت بوده است.

با توجه به موارد گفته شده اکنون این سوال مطرح می شود که با وجود افزایش بودجه وزارت بهداشت در بودجه سال 98 بر خلاف کاهش چشمگیر بودجه برخی از نهادها و دستگاه ها، چرا وزیر بهداشت به جای پاسخگویی پیرامون سوالات پیش آمده استعفای خود را تقدیم کرده و فرار را بر قرار ترجیح داده است؟

انتهای پیام/